واقع‌گرایی مهم‌ترین مشخصه‌ای است که در همان دقایق ابتدایی صحبت با محمدرضا خوش کیش؛ مدیرعامل بیمه اتکایی امین به آن می‌رسیم. به واقع تجربه سال‌ها فعالیت در صنعت بیمه این نگاه خاص را به او داده است که با از همه ابعاد به یک موضوع بپردازد و نگاهی یک‌جانبه نداشته باشد. زبان صریح او بازگوی بسیاری از مشکلات امروز صنعت بیمه است که شاید در سایه غفلت به عمد بیمه‌گران قرار گرفته است. خوش کیش از وضعیت بیمه اتکایی کشور و ظرفیت‌ها و قابلیت‌های بسیار آن می‌گوید ولیکن به شرط انطباق با رویکردهای جهانی.
خوب و بد تحریم‌های جهانی برای صنعت بیمه
تحریم در نگاهی جامع مانعی است بزرگ برای انجام فعالیت‌های اقتصادی که البته تاثیر آن بر صنعت بیمه کشور نیز غیرقابل انکار است که در این میان مهم‌ترین تاثیر عینی تحریم‌ها بر صنعت بیمه کشور، کاهش شدید واگذاری ریسک‌های عمده و بزرگ به خارج بوده است. اما به عقیده خوش کیش باید به مقوله تحریم در بیمه اتکایی کشور دو نگاه متفاوت از منظر فرصت و تهدید داشت.
مدیر عامل بیمه اتکایی امین بر این باور است که تحریم‌ها به طور حتم باعث ایجاد فاصله بین صنعت بیمه کشور با جامعه جهانی شده است ولیکن آنچه در این میان اهمیت دارد این است که این تحریم‌ها جسارت و جراتی را که شرکت های بیمه تا پیش از این حاضر به تجربه آن نمی‌شدند، تقویت کرد. چرا که تحریم‌های بین‌المللی در نهایت مسبب رسیدن به راهکارهایی برای بیمه‌گران شد تا چالش های پیش رو را با جسارتی تمام پشت سر بگذارند.
خوش کیش از روزگار گذشته و اولین تجربه‌های جسارت‌ورزی در خنثی کردن اثر تحریم‌ها از سوی صنعت بیمه اتکایی کشور برایمان می‌گوید. از روزگاری که در بیمه حافظ به عنوان مدیر عامل مشغول به فعالیت بود و چالش بزرگی به میان آمد که نتیجه عملکرد صحیح در آن دوران و رسیدن به راهکاری جامعه باعث شد تا صنعت بیمه کشور از تحریم به عنوان فرصت بهره بگیرد.
او از خاطره آن روزها این طور می‌گوید: «اوایل دهه نود زمانی که عمده‌ترین سهامداران بیمه حافظ شرکت های پتروشیمی بودند خبر رسید که 14 کشتی پتروشیمی در بندر شانگهای به سبب نداشتن بیمه P&I زمین‌گیر شده‌اند. همان زمان ما در بیمه حافظ در اقدامی سریع کارگروهی تشکیل دادیم و یک بیمه P&I با همه پیچیدگی‌های موضوعی تنظیم شد و برای بیمه مرکزی که آن زمان محمد کریمی رییس کل وقت بود، فرستادیم. با این هدف که بیمه مرکزی درصدی از ریسک این بیمه‌نامه را بردارد. بنا به محدودیت‌های مالی بیمه مرکزی بعد از پیگیری‌های فراوان از سوی بیمه حافظ حجم مشخصی از ذخایر صندوق ذخیره ارزی کشور به حساب بیمه مرکزی واریز شد و به این ترتیب بیمه مرکزی 45 درصد پرتفوی بیمه کشتی‌های باربری را قبول کرد. اما این آخر ماجرا نبود. شرکت‌های دیگر نیز به میان آمدند و سهمی برداشتند و به کمک شرکت نازکو فرانسه که در لبنان شعبه داشت توانستیم اولین بیمه‌نامه‌های P&I را در بیمه حافظ صادر کنیم و این فرایند خاستگاه اصلی استفاده از فرصت تحریم‌ها برای صنعت بیمه کشور شد. حالا دیگر به جایی رسیده‌ایم که شرکت‌های بیمه مختلف بیمه‌نامه‌های P&I و H&M صادر می‌کنند.»
به عقیده مدیرعامل بیمه اتکایی امین آنچه بعد از این تجربه به دست آمد سوای بحث سود مالی، شهامت صنعت بیمه برای ورود به حوزه‌ای بود که تا پیش از این به آن ورود نکرده بود. در واقع اجبار تحریم باعث شد تا صنعت بیمه به درجه‌ای از بلوغ برای جسارت برداشت ریسک‌های پیش رو برسد که این موضوع می‌تواند بزرگ ترین دستاورد صنعت بیمه اتکایی کشور در شرایط بحران تحریم‌ها باشد.
به گفته محمدرضا خوش کیش صنعت بیمه کشور به سبب تحریم‌ها خودساخته شد و به حوزه‌هایی وارد شد که تا پیش از این جرات فکر کردن به آن را هم نداشت!
فاصله عمیقی که تحریم جا گذاشت
خوش کیش جسارت صنعت بیمه در دوران تحریم را تحسین می‌کند اما از سوی دیگر از چالش بزرگ تحریم برای صنعت بیمه کشور نیز می‌گوید. به گفته او بزرگ‌ترین چالشی که تحریم برای صنعت بیمه کشور به همراه داشته مسئله نرخ‌گذاری‌هاست که در مقایسه با بازار جهانی فاصله‌ای عمیق وجود دارد و در صورت برداشته شدن تحریم‌ها می‌تواند زنگ خطری برای صنعت بیمه کشور باشد.
عضو کمیسیون تخصصی شورای عالی بیمه ماجرای این چالش را به زبانی ساده بیان می‌کند: «امروز صنعت بیمه اتکایی دنیا طراحی و نرخ‌گذاری‌ها را انجام می‌دهد و شرکت‌های بیمه جنرال صرفا کار بازاریابی می‌کنند ولی به سبب تحریم‌ها برای جبران عقب‌افتادگی‌ها در صنعت بیمه کشور ما، پدیده نرخ‌شکنی به وجود آمد و این خلا تحریم‌هاست که به سبب عدم ارتباط با شرکت‌های اتکایی بزرگ دنیا نرخی متناسب با بازار جهانی امروز در صنعت بیمه کشور نداریم. ما امروز در بیمه باربری، بیمه آتش سوزی و زلزله و … نرخ‌هایی داریم که اگر زمانی صنعت بیمه کشور – که بیمه مرکزی 90 درصد سهم اتکایی آن را بر دوش دارد- بخواهد به تعامل با دنیا برسد به سبب عدم تطبیق با بازارهای جهانی به مشکلات بسیاری خواهیم خورد.»
به عقیده محمدرضا خوش کیش به علت همین خلا قیمت‌گذاری منطبق با دنیاست که امروز نیاز شرکت بیمه اتکایی ملی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. موضوعی که در شورای عالی بیمه نیز به آن اشاره شده است و در صورت نهایی شدن طرح می‌تواند چالش‌های بسیاری از صنعت بیمه کشور در زمینه نرخ‌گذاری برداشته شود.
او در این میان به مثال نرخ‌گذاری بیمه درمان از سوی بیمه مرکزی برای پرتفوی بالای 10 هزار نفر اشاره می کند: «به سبب نقش بیمه‌گری بیمه مرکزی سهم بیمه‌های درمان از پرتفوی صنعت از 25 درصد به 35 درصد رسید و امروز شاهد این هستیم که قیمت‌گذاری‌ها در بیمه درمان به سمت اعدادی معقول در جریان است. این همان نقشی است که امروز بیمه‌گر ملی باید انجام دهد و به این سبب است که برای تشکیل شرکت بیمه اتکایی ملی اصرار فراوانی وجود دارد.»
فرهنگ سودآوری باید غالب شود نه پرتفومحوری
نرخ شکنی. بزرگ‌ترین دغدغه‌ای است که در نهایت هر بحثی از زبان خوش کیش می‌شنویم. او منافع سه گروه بیمه‌گران، سهامداران و شبکه نمایندگان را متاثر از موضوع نرخ‌شکنی در صنعت بیمه می داند. او در این باره می‌گوید: «امروز صنعت بیمه بدون یک ریال کمک گرفتن از دولت و حتی در نقش تامین‌کننده بسیاری از هزینه‌های دولت توانسته است 120 هزار اشتغال مستقیم و یک میلیون نفر اشتغال غیرمستقیم داشته باشد. در این میان داشتن یک رویه نرخ‌گذاری فنی می‌تواند بسیار به رونق و توسعه صنعت بیمه کشور کمک کند. به نظرم اگر ارتباط جهانی با صنعت بیمه دنیا شکل بگیرد صنعت بیمه ناچار به تطبیق نرخ‌های خود با جهان امروز خواهد بود.»
او در باره دلایل نرخ‌شکنی‌های امروز صنعت بیمه از دو مقوله خاص یاد می‌کند: فرهنگ عدم مسئولیت شرکت ها در قبال صنعت و دیگر فرهنگ پرتفو محوری در صنعت بیمه کشور.
به گفته محمدرضا خوش کیش امروز فرهنگ سودآوری جای خود را به فرهنگ پرتفومحوری داده است، چالشی بزرگ که به سبب نگاه کوتاه‌مدت مدیران شرکت‌ها شکل گرفته است: «چنانچه دیالوگ غالب بر بازار به جای میزان پرتفو میزان سودآوری شرکت باشد بخش زیادی از مشکلات صنعت بیمه حل خواهد شد. ذات صنعت بیمه دنیا ذات مشارکتی و متقابل است و نرخ‌شکنی با این اصل مهم بیمه‌گری در تضاد کامل است.»
بیمه اتکایی ملی، تنها راهکار کاهش تصدی‌گری دولت
احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد در همان روزهای ابتدایی ورود به ساختمان باب همایون از کاهش نقش اتکایی بیمه مرکزی صحبت کرد. موضوعی مهم که به گفته خوش کیش پایه و اساس شکل‌گیری بیمه اتکایی ملی خواهد بود.
مدیر عامل بیمه اتکایی امین در این باره با اشاره به کاهش نقش دولت و تصدی‌گری آن و سپردن امور اقتصادی به بنگاه‌های خصوصی و از سوی دیگر تاکید بر نفش رگولاتوری بیمه مرکزی از ارائه طرح بیمه اتکایی ملی در زمان دولت دوازدهم از سوی شورای عالی بیمه یاد می‌کند. او در این باره می‌گوید: «هنوز شرکت‌های بیمه به بلوغی کافی برای پوشش تمامی ریسک ها بدون قدرت اتکایی بیمه مرکزی را ندارند ولی بیمه مرکزی باید نقش رگولاتوری خود را داشته باشد نه ذینفع. به همین سبب لزوم تشکیل بیمه اتکایی ملی با همان خاصیت مشارکتی صنعت بیمه امروز بسیار احساس می شود. بیمه اتکایی ملی می‌تواند هم تصدی‌گری دولت را کاهش دهد و هم تبادل با صنعت بیمه دنیا را تسهیل کند.»
او در ادامه به مشارکت مردم نیز اشاره می‌کند. به عقیده خوش کیش بیمه اتکایی ملی باید نگاه بخش خصوصی باشد و دارای ساختار هیات امنایی باشد با کمترین میزان نقش دولت.
چشم‌انداز امیدوارانه بیمه اتکایی امین
و نقطه عطف صحبت‌های خوش کیش با همه دغدغه‌های بزرگی که برای کل صنعت بیمه کشو دارد بیمه اتکایی امین است، قدیمی‌ترین بیمه اتکایی کشور که او با افتخار این جمله را به زبان می آورد. «بیمه اتکایی امین قبل از قانون تاسیس بیمه‌های خصوصی در سرزمین اصلی، ثبت شده است. در روزگاری که اصلا قانون بخش خصوصی وجود نداشته بیمه اتکایی امین در مناطق آزاد مشغول به فعالیت بود.»
او در بیان مهم‌ترین مشخصه بیمه اتکایی امین به مقوله ارجحیت سودآوری با وجود پرتفوی کم اشاره می‌کند: «بیمه اتکایی امین تا امروز بسیار محتاطانه و محافظه ارانه ریسک‌ها را تقبل می‌کرد و همین امر باعث شده است که بیمه اتکایی امین بیشتر به سودآوری فکر کند تا بزرگ کردن پرتفو.»
کل درآمد بیمه اتکایی امین از بیمه‌گری در دوره شش‌ماهه اول مدیریت او 10.7 میلیارد تومان بوده است با 300 میلیارد تومان سود. محمدرضا خوش کیش با اشاره به 10 هدف استراتژیک که برای بیمه اتکایی امین در نظر گرفته است چشم‌اندازی سه ساله روشنی برای شرکت ترسیم می‌کند.
در دوره شش ماهه سال گذشته 94% از سود خالص شرکت مربوط به سود حاصل از تسعیر ارز بوده، این در حالی است که در دوره شش ماهه منتهی به پایان اسفند 1402 سود خالص شرکت عمدتاً ناشی از فعالیت بیمه ای بوده است.
به گفته محمدرضا خوش کیش سود فعالیت بیمه ای در دوره مشابه سال قبل 17 میلیارد تومان بوده که با 477% رشد در دوره شش ماهه به 101 میلیارد تومان رسیده و عملاً شرکت به یک سود پایدار از طریق عملیات بیمه گری رسیده است. همچنین با توجه به ریزش بازار بورس و کاهش درآمدهای حاصل از بازار سرمایه که باعث کاهش سود 6 ماهه ابتدای سال مالی شده است، شرکت با اصلاح درآمد حاصل از سپرده‌ها و نیز افزایش حجم سپرده‌گذاری، قسمتی از این کاهش درآمد از فعالیت در بورس کشور را جبران کرده است ولی با همه این اوصاف با توجه به سیاستهای کلان اقتصاد کشور و عدم افزایش نرخ دلار در 6 ماهه انتهای سال 1402 و نیز ریزش قیمت در بورس سود اکثریت شرکت‌های فعال در بورس و دارای سپرده های ارزی نسبت به سال قبل با کاهش درآمد از این سر فصل‌ها مواجه شده است.
در نهایت خوش کیش با امیدواری کامل از هدف‌گذاری کلان برای سال 1403 می‌گوید. از ورود به باشگاه هزارمیلیاردی‌ها که با استراتژی خاص او بعید نخواهد بود!
